Pilot Amersfoort stimuleert doorstroming op de woningmarkt: “Win-win voor de samenleving”
Een derde van de huurders van woningcorporatie de Alliantie is 65 jaar of ouder. Een groot deel van deze senioren is tevreden met de woning. Een ander deel zoekt een geschikte levensloopbestendige woning om ouder in te worden. Om de doorstroming te stimuleren, lanceerden Gemeente Amersfoort, woningcorporaties de Alliantie, Portaal en Omnia Wonen in 2021 een pilot met doorstroommaatregelen met specifieke aandacht voor senioren. Joeri Migchelbrink (Adviseur Wonen en projectleider bij Gemeente Amersfoort) Helen Hoogenhout (directieadviseur Maatschappelijke Opgave en projectleider bij de Alliantie) en Monique van de Walle (wooncoach voor de Alliantie, Omnia Wonen en Portaal) vertellen over hun aanpak in en het belang van de doorstroming in Amersfoort.
De groep senioren in Amersfoort groeit de komende jaren flink; in 2020 waren er ongeveer 22.400 65-plussers, in 2040 zal dit aantal zijn opgelopen tot bijna 40.000. Uit een meting van de Gemeente Amersfoort bleek dat op 1 januari 2022 ruim 31 procent van de 20.511 corporatiewoningen in Amersfoort werd bewoond door 65-plussers.
Net als in andere delen van het land, is er een grote behoefte aan meer woningen, in zowel de vrije en sociale sector als op de koopmarkt. Naast het bouwen van nieuwbouw willen de gemeente, de Alliantie, Portaal en Omnia Wonen de doorstroming bevorderen. Zo kunnen meer mensen, waaronder senioren, hun woonwensen realiseren.
Doorstroommaatregelen
De betrokken partijen zijn in de zomer van 2021 een pilot gestart met een pakket van doorstroommaatregelen. Daarmee willen zij de doorstroming op de huur- en koopmarkt in Amersfoort bevorderen. “De doorstroming is daarbij geen doel op zich, maar een middel om meer woningen beschikbaar te krijgen en ervoor te zorgen dat meer huishoudens een passende woning vinden”, vertelt Joeri Migchelbrink. Helen Hoogenhout vult aan: ”Een prettig woonalternatief voor senioren zorgt er mogelijk voor dat andere groepen, zoals starters, een stap in hun wooncarrière (waar je woont en hebt gewoond) kunnen maken. Een win-win situatie voor de samenleving dus.”
Wil je meer weten over de doorstroommaatregelen in Amersfoort? Lees verder onder aan de pagina of bekijk het rapport van onderzoeksbureau RIGO.
Uit de pilot van een jaar bleek dat de maatregelen leidden tot een fors aantal verhuizingen. “Tijdens de pilot voerden de wooncoaches veel adviesgesprekken met de doelgroep. Dat zet senioren aan het denken”, aldus Joeri. Wooncoach Monique van de Walle vertelt: “Je plant een zaadje, waarbij sommige senioren even tijd nodig hebben om daadwerkelijk de stap tot verhuizing te nemen. Onze adviesgesprekken helpen echt bij het zetten van zo’n grote stap.”
Het doel van de pilot zijn 100 extra verhuizingen per jaar: 75 in de sociale huursector en 25 in de vrije sector huur en koop. “Dit doel is behaald”, vertelt Joeri. “Bij elkaar opgeteld komen we tot 142 verhuizingen, waarvan 82 verhuizingen in de sociale huur en 60 naar de vrije marktsector. Het aantal verhuizingen in het gehele jaar ligt hoogstwaarschijnlijk nog hoger”, vult Helen aan. “Op basis van het gemiddeld aantal verhuizingen per maand zouden we dan op 155 woningen komen”.
Meer woonkansen voor alle woningzoekenden
Volgens Helen dient het maatregelenpakket verschillende doeleinden. “We willen ruim wonende huishoudens helpen iets te vinden dat beter bij hun situatie past, sociale huurders de kans bieden door te stromen naar een koop- of huurwoning in de vrije sector, en jonge woningzoekenden een betere kans bieden.
Joeri en Helen geven beide aan dat de doorstroming moet leiden tot langere verhuisketens. “Een verhuisketen gaat als volgt: iemand die verhuist, laat vaak een woning achter, die door iemand anders betrokken kan worden, die soms ook weer een woning achterlaat, enzovoorts. Hoe langer de verhuisketens, hoe meer doorstromers binnen dezelfde voorraad verhuizen. Zo kan iedereen hiervan profiteren. Het totale aantal verhuizingen wordt hiermee dus eigenlijk nog hoger”, aldus Helen.
Dat vooral senioren een belangrijke rol spelen bij de doorstroming, laat ook het uitvoeringsprogramma Wonen & Zorg voor (kwetsbare) ouderen van Gemeente Amersfoort samen met de woningcorporaties zien. “In ons uitvoeringsprogramma gaan wij dieper in op seniorenhuisvesting in Amersfoort”, vertelt Joeri. “De gecombineerde woon- en zorgopgave vraagt samenwerking tussen verschillende partijen uit het fysieke en sociale domein, zoals zorginstellingen, welzijnsorganisaties, woningcorporaties en andere partijen uit de woonsector. We zijn ook continu in gesprek met verschillende lokale ouderenpartijen in Amersfoort, zoals POWER-Amersfoort. Deze gesprekken gaan over de woonwensen van senioren. Daarnaast kijken we wat er speelt binnen deze groep. We willen senioren zo vroeg mogelijk informeren en voorlichten. Soms begint dat al vanaf 55-jaar of de pensioengerechtigde leeftijd. De persoonlijke gesprekken die de drie corporaties met de doelgroep zelf voeren zijn daarbij het belangrijkst.”
Wooncoaches
Eén van de doorstroommaatregelen is de inzet van wooncoaches om oudere huurders te begeleiden naar een beter passende sociale huurwoning in Amersfoort. Wooncoaches bieden persoonlijke dienstverlening op maat bij de zoektocht en verhuizing van huurders vanaf 55 jaar naar een passende woning. Ze geven daarbij advies over de verschillende doorstroommaatregelen, zoals Van Groot Naar Beter. Het takenpakket van de wooncoaches is divers: van contact zoeken met huurders wanneer een geschikte woning beschikbaar komt, tot het inschakelen van het sociale netwerk van huurders voor verdere ondersteuning.
Monique vertelt dat zij als wooncoach zo laagdrempelig mogelijk communiceert met senioren over een eventuele verhuizing. “In de communicatie – bijvoorbeeld een brief – geven we expliciet aan dat de doelgroep niet hoeft te verhuizen. Als de huurders dat wel willen, kunnen wij ze begeleiden.”
Volgens Monique is het belangrijk dat senioren op een juiste manier geïnformeerd en geprikkeld worden. “Senioren zijn een bijzondere groep: ze hebben specifieke woonwensen en een eventuele (toekomstige) zorgvraag. Hoe komt mijn toekomstige woning eruit te zien? En waar kan ik gelukkig ouder worden? Bovendien is het een doelgroep met veel woonervaring en hebben ze een emotionele band met de locatie. Ze wonen op een plek waar veel herinneringen zijn gemaakt en afscheid nemen valt dan zwaarder. Ook de verhuizing kan een uitdaging zijn. Naast de verhuizing zelf is het regelen ervan vaak lastig omdat tegenwoordig veel digitaal gaat. Als wooncoaches helpen en begeleiden wij daar ook bij.”
Aantrekkelijk woningaanbod
Joeri geeft aan dat een combinatie van de juiste maatregelen vaak helpt om deze groep te prikkelen. “Denk aan persoonlijke 1-op-1-gesprekken met de wooncoaches, een voorrangsmaatregel en een financiële prikkel, zoals de verhuispremie en de woonlastengewenning.” Helen is het hier mee eens. Volgens haar is het ook van belang om het woningaanbod zo aantrekkelijk mogelijk te maken en zo doorstroming te bevorderen. “De Alliantie heeft woningen in bezit die speciaal gelabeld zijn voor deze groep. Dit betekent dat senioren daar voorrang op hebben. Dit zijn vaak woongebouwen met gezamenlijke ontmoetingsruimten, zodat senioren elkaar op een fijne manier kunnen ontmoeten. Als het nodig is, maken we het voor senioren nog aantrekkelijker om daar te wonen. Bijvoorbeeld door het installeren van een videofoon, een elektrische deur of een stoel in de lift.”
Als het gaat om het verhuisgedrag en de verhuisbehoefte van senioren in Amersfoort: daar moet nog onderzoek naar worden gedaan. Maar de resultaten van de pilot? Daar zijn Joeri, Monique en Helen erg tevreden over. “Over het algemeen kunnen we stellen dat het totale pakket succesvol is. Het resultaat is een stevig aantal extra verhuizingen, in met name de sociale huur (regeling VGNB in combinatie met woonlastengewenning en verhuispremie)”, aldus Joeri. “We zijn erg blij dat we al duidelijke resultaten hebben. Vanuit de Van Groot naar Beter-regeling weten we dat de bereidheid om te verhuizen aanwezig is. Wij hebben laten zien dat onze aanpak werkt. Voor de toekomst willen we de inwoners van Amersfoort bewust maken van de mogelijkheden en de maatregelen. Zeker wanneer we beseffen dat de benodigde nieuwbouw niet op korte termijn gerealiseerd is om de woningnood op te oplossen.” Volgens Helen en Joeri willen veel senioren het liefst binnen de eigen buurt verhuizen. Helen: “Zo willen we in samenwerking met de gemeente een pilot starten die doorstroming binnen de eigen buurt bevordert.”
Toelichting doorstroommaatregelen
De pilot bestaat uit de onderstaande doorstroommaatregelen. Deze zijn uitgebreid gemonitord en geëvalueerd. Benieuwd naar de resultaten van deze doorstroommaatregelen? Bekijk het rapport via de website van onderzoeksbureau RIGO.