Natuurvriendelijk isoleren
Het isoleren van woningen is belangrijk om de energierekening betaalbaar te houden en om de afgesproken CO₂- reductiedoelen te halen. Tegelijkertijd vereist de Wet natuurbescherming dat beschermde diersoorten (vleermuizen, gierzwaluwen en huismussen) tijdens de renovatie of na-isolatie van huizen niet gestoord of gedood mogen worden. Hierdoor hebben zowel woningeigenaren als isolatiebedrijven een wettelijke zorgplicht voor beschermde diersoorten, en moeten zij natuurvriendelijk isoleren.
Wat doet het ministerie van BZK om natuurvriendelijk isoleren te stimuleren?
Om aan de zorgplicht te voldoen, moet bij isolatiewerkzaamheden vooraf ecologisch onderzoek worden gedaan naar de aanwezigheid van beschermde diersoorten. En maatregelen worden genomen om deze te beschermen. Ook moet er een ontheffing worden aangevraagd. Het uitvoeren van ecologisch onderzoek voor alle individuele woningen afzonderlijk is tijdrovend en kostbaar. Daarom zet het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in op een landelijke uitrol van gemeentelijke soortenmanagementplannen (SMP’s).
Soortenmanagementplan (SMP)
Om particulieren te ontlasten kunnen gemeenten ecologisch onderzoek doen en maatregelen nemen ter bescherming van de aanwezige soorten. Dat kan op gebiedsniveau, of in één keer voor de hele gemeente of voor een gebied dat meerdere gemeenten betreft. De gemeente bundelt het resultaat van dit onderzoek in een soortenmanagementplan (SMP). In een SMP staan onder andere gedragsregels en afspraken die de ruimtelijke ontwikkeling en bescherming van soorten bevorderen. Op basis van het SMP kan de provincie vervolgens aan de gemeente een gebiedsontheffing verlenen.
Pre-SMP
Het opstellen van een SMP kan tot twee jaar duren. Daarom kunnen gemeenten voor de korte termijn een pre-SMP opstellen. Zo kunnen gemeenten een tijdelijke ontheffing aanvragen bij de provincie als bevoegd gezag, terwijl het ecologische onderzoek nog loopt. Particulieren kunnen dan onder voorwaarden hun woning isoleren, zonder dat zij individueel onderzoek moeten doen of een ontheffingsprocedure moeten ingaan.
Versneld isoleren
Om de landelijke uitrol van soortenmanagementplannen te versnellen stelt het kabinet in 2023 vanuit het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) 54 miljoen euro beschikbaar. Deze middelen zijn bedoeld voor gemeenten en provincies. Gemeenten kunnen hiermee soortenmanagementplannen en pré-soortenmanagementplannen opstellen. Provincies kunnen met de middelen invulling geven aan hun rol als bevoegd gezag bij een piek aan ontheffingsaanvragen vanuit gemeenten. Ook kunnen provincies met dit geld gemeenten ondersteunen bij het realiseren van alternatieve verblijfplaatsen. Het kabinet is van plan om in 2024 een tweede tranche van de regeling open te stellen, onder voorbehoud van financiële besluitvorming door beide Kamers.
Taskforce Natuurinclusief Isoleren
Samen met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de isolatiesector, natuurorganisaties en andere belanghebbende partijen werkt het ministerie van BZK aan ondersteunende maatregelen om het natuurinclusief isoleren, onder andere met SMP’s, te versnellen. Dit doet met name de Taskforce Natuurinclusief Isoleren.