In heel Europa, waaronder Nederland, is sprake van een groeiend tekort aan duurzame en betaalbare woningen. Hoge bouwkosten, stijgende prijzen en beperkte uitvoeringscapaciteit zetten de woningmarkt in veel lidstaten onder druk. Deze gedeelde problematiek vraagt om meer samenwerking, kennisdeling en gezamenlijke innovatie binnen de Europese Unie.

Om deze samenwerking te versterken heeft de Europese Commissie, op initiatief van voorzitter Ursula von der Leyen, een nieuwe commissaris voor Energie en Volkshuisvesting aangesteld: Dan Jørgensen. Het gezamenlijk optrekken van 27 lidstaten met uiteenlopende stelsels, beleidskaders en verwachtingen is complex, maar noodzakelijk om structurele verbeteringen te realiseren. 

Bestaande EU-initiatieven zoals de Urban Agenda, de European Green Deal en het aankomende Affordable Housing Package (met bijbehorende European Strategy Construction Act, Staatssteun-regels en het New European Bauhaus) vormen hiervoor belangrijke bouwstenen. Ook op het gebied van ruimtelijke ordening trekken lidstaten steeds nauwer samen op, wat aansluit bij de Nederlandse ambities in de aankomende Nota Ruimte.

Programma Internationale en Bestuurlijke Zaken

Om de Europese agenda beter te benutten en te stroomlijnen, is het Programma Internationale en Bestuurlijke Zaken opgericht bij het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Het programma heeft twee doelen:

  • Zorgen dat Europese regelgeving, programma’s en financiële instrumenten effectief landen in Nederland. Voorbeeld zijn de Europese richtlijnen voor het verduurzamen van bestaande voorraad (EPBD).
  • Actief invloed uitoefenen op Europees beleid dat relevant is voor het terugdringen van het woningtekort. 

Daarnaast werkt het programma nauw samen met de Permanente Vertegenwoordiging (PV) in Brussel en maakt het gebruik van Nederlandse en Europese netwerken, zoals het European Housing Policy Network (EHPN) om kansen tijdig te signaleren en te benutten.

Affordable Housing Plan

In december 2025 heeft de Europese Commissie een pakket voor betaalbare huizen geïntroduceerd. Dit plan richt zich op het vergroten van het woningaanbod, het stimuleren van investeringen en hervormingen, het aanpakken van kortetermijnverhuur in gebieden met een woningnood en het ondersteunen van de mensen die het meest getroffen zijn.

Nederlandse inzet in Europa

Nederland is van plan om actief deel te nemen aan het Affordable Housing Plan. Dit is een plan met aanbevelingen die nog uitgewerkt worden. Daarnaast is Nederland van plan een stevige bijdrage te leveren aan de European Strategy Construction Act en het New Bauhaus. Tegelijkertijd onderzoekt het programmateam waar EU-regelgeving kan worden aangepast om woningbouwprocessen te versnellen. Nederlandse initiatieven zoals STOER en de afspraken uit de Woontop 2024 dienen daarbij als voorbeelden die ook op EU-niveau helpen bij het realiseren van meer betaalbare en duurzame woningen.

Betere samenwerking

Deelnemen aan het Europese plan voor betaalbare woningen vraagt om een nauwe samenwerking tussen verschillende afdelingen, directies en ministeries binnen het Rijk en natuurlijk ook overige overheden. Alleen door gezamenlijk op te trekken kan Nederland optimaal gebruikmaken van Europese kansen en bijdragen aan het versnellen van de woningbouw.