Fixteam helpt bewoners besparen op energierekening
Niet alle Nederlanders lukt het om hun huis te verduurzamen. Dat komt vaak door gebrek aan middelen of kennis. ‘Fixteams’ met vrijwilligers bieden in Friesland een oplossing. Zij gaan bij bewoners langs om te helpen. Bijvoorbeeld door kleine isolerende materialen aan te brengen of energiebesparende tips te geven. Met de subsidie vanuit de Energiebespaarcoalitie lukte het de stichtingen Buurkracht en Energiebank Fryslân om met verschillende fixteams langs de deuren te gaan.
De fixteams bestaan uit vrijwilligers uit de dorpen zelf die bij buurtbewoners in huis energiebesparende maatregelen treffen. Ze plaatsen tochtstrips, verwisselen de douchekop voor een waterbesparende of plakken folie achter radiatoren. Ook nemen ze samen met bewoners het energieverbruik door om te kijken waar het verbruik omlaag kan.
Energiebank Fryslân is de drijvende kracht achter het mobiliseren van de teams. De stichting opereert onder de vlag van Energiebank Nederland, een organisatie die Nederlandse huishoudens helpt om hun energierekening blijvend te verlagen. De Energiebank in Friesland werkt samen met Buurkracht, een stichting die mensen in buurten met elkaar verbindt en ondersteunt bij het verbeteren van de buurt. Ze hebben al in 23 dorpen bewoners kunnen helpen bij het verduurzamen van hun woning én het verlagen van de energiekosten.
Brug slaan tussen burger en overheid
De hulp is hard nodig in de Noord-Friese wijken waar de fixteams in actie komen, zegt Sophie Kleiss van Buurkracht. “We moeten in Nederland werken aan de energietransitie. Maar er is ook een groep mensen die daar het geld, de middelen of de mentale ruimte niet voor hebben. Vaak hebben deze mensen wel wat anders aan hun hoofd dan verduurzaming, zoals geldproblemen of gezondheidsproblemen.”
Sophie ziet dat de meeste mensen uit deze groep ook wat terughoudend zijn in het aannemen van hulp. “Ze vertrouwen instanties niet altijd. Daarom gaan we met een team van vrijwilligers langs die ook nog eens buurtgenoten zijn. Zo slaan we een brug tussen de bewoners en het beleid van de overheid.”
Gebruik maken van de warme band
Dat oplossingen niet van bovenaf komen maar zaken door de gemeenschap zelf worden geregeld, is typerend voor Friesland. Sophie: “Met de fixteams helpen we als wijk de wijk. Buren steken een helpende hand uit naar buren. Zo is het ook veel makkelijker om hulp aan te nemen, want je kent elkaar.”
Binnen de gemeenschap zijn de banden warm en de lijntjes kort, zegt ook Arie Heida, voorzitter van Energiebank Fryslân. “Dit noemen we hier ‘mienskip’, gemeenschapszin. Dat staat in Friesland hoog in het vaandel. Mensen willen elkaar graag helpen en doen dat ook.''
Ook Arie ziet dat de energieongelijkheid groot is in delen van Friesland, de provincie waar hij zelf woont. “In de winter konden mensen energietoeslag aanvragen. Dat ging via DigiD. Maar veel mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening weten niet eens hoe DigiD werkt. Deze bewoners komen daardoor pas in beeld als ze de rekeningen niet meer kunnen betalen.”
Door op tijd een helpende hand te bieden, zijn veel betalingsachterstanden te voorkomen. Arie: “Daarom wilden we zo graag bewonersteams inzetten. Het idee kregen we door FIXbrigade, een organisatie die met landelijke fixteams mensen die in energiearmoede leven helpt. Dat wilden we op lokaal niveau doen. Maar het opzetten van zoiets kostte veel tijd.” Om sneller aan de slag te kunnen, zetten Energiebank Fryslân en Buurkracht plaatselijke samenwerkingen op tussen bijvoorbeeld kerken, wijkverenigingen en sportclubs. “Zij kennen de juiste, actieve bewoners. En wij zijn weer goed in de organisatorische kant: de begeleiding, administratie en het leveren van de materialen.”
Hier kwam de subsidie vanuit de Energiebespaarcoalitie goed van pas, vertelt Sophie. “De uren die ik aan de organisatie heb besteed, zijn betaald van het subsidiebedrag. Doordat we dit budget hadden, konden wij ook bewonersbrieven uitsturen. Hiermee hebben we mensen gevraagd of ze hulp nodig hadden of mee wilden helpen met de actie. Dat droeg enorm bij aan het mooie resultaat.”
De eerste actie vond plaats in Reduzum. Vijftien buurtbewoners, ofwel ‘fixers’, staken daar de handen uit de mouwen bij 170 van de 540 woningen. Sophie: “In samenwerking met een woningcorporatie, de gemeente, de kerk, de Energiebank en Buurkracht hebben de fixers een hoop kieren weten te dichten en zijn woningen met eenvoudige oplossingen beter geïsoleerd.” Naast de fixteams, komen er ook energiecoaches op bezoek bij de mensen die hulp nodig hebben. Een coach begeleidt mensen in het besparen energie door hun situatie inzichtelijk te maken. Uiteindelijk maken mensen zelf de keuzes. Arie weet precies wat er zich achter de voordeur afspeelt. Naast voorzitter van Energiebank Fryslân is hij namelijk energiecoach. “Laatst kwam ik bij een gezin met een inwonende volwassen zoon. De ouders hadden moeite met het betalen van de hoge energierekening. Ik vroeg hen of hun zoon kostgeld betaalde. Zijn moeder gaf aan dat ze het lastig vond om dat van hem te vragen. Vervolgens ben ik met de zoon in gesprek gegaan en sindsdien betaalt hij kostgeld.”
Sociale aanpak werkt in dorpen
Bewoners die bewoners helpen, het klinkt zo logisch. Waarom dit nog niet bestond? Arie: “De oplossing is eenvoudig, maar organisatorisch heeft het wel wat voeten in de aarde. De organisatie staat nu. In ieder dorp of kleine stad in Nederland zouden fixteams van buurtbewoners kunnen worden opgezet, de blauwdruk is er. Het is fijn dat ze meteen aan de slag kunnen, moeilijke processen daar houden ze in dorpen niet van. Veel keuzes worden gewoon tijdens het biljarten en klaverjassen gemaakt.”
Sophie: “In dorpen werkt deze aanpak super goed. Iedereen kent elkaar. Als je geen sterke sociale banden hebt, krijg je mensen niet gemobiliseerd. Soms wordt de kracht van samenwerking onderschat. Die is ontzettend waardevol. In dorpen ontstaat het bijna als vanzelf. Iedereen wil zich in de basis inzetten voor de ander.”