Werkbezoek Arnhem-Oost: verbindingen leggen tussen bewoners en instanties
In Arnhem-Oost komen veel problemen voor op het gebied van leefbaarheid en veiligheid die van generatie op generatie overgaan; een interessante bestemming voor een werkbezoek van het Strategisch Beraad Sociaal Domein (SBSD). De SBSD-leden spraken er met twee maatschappelijke organisaties die actief zijn in de wijk: Vitesse Betrokken en het AM-Supportteam. Henk Jan Bierling en Wim Oosterveld, gebiedsadviseurs voor het Nationaal Programma Leefbaarheid & Veiligheid (NPLV) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), vertellen over het werkbezoek.
Zo'n twintig SBSD-leden namen op 10 maart 2023 deel aan het werkbezoek aan Arnhem-Oost. Zij werden er geïnformeerd over de specifieke problemen in dit gebied. Kenmerkend zijn de lage sociaaleconomische status van de bewoners en de complexe uitdagingen op het gebied van onderwijs, wonen, werk en inkomen. Daarnaast spelen er uitdagingen op het gebied van gezondheid en veiligheid. Hoe ziet de integrale aanpak voor deze wijk eruit? Hoe wordt er samengewerkt met partners en burgers? En wat zijn de oplossingen, kansen en dilemma’s?
Wat is het Strategisch Beraad Sociaal Domein (SBSD)?
Het doel van het SBSD is om de problemen uit de (uitvoerings)praktijk van het sociaal domein te bespreken, doorbraken te forceren en domeinoverstijgende verbindingen te leggen. Leden zijn onder andere secretaris-generaals of directoraat-generaals van ministeries en vertegenwoordigers van gemeenten en de stedelijke focusgebieden. Twee keer per jaar vindt er een werkbezoek plaats.
Het werkbezoek begon in Geitenkamp, één van de vijf wijken van Arnhem-Oost. “Er is een sterke sociale binding in de wijk, maar dit gaat gepaard met een gebrek aan vertrouwen van de inwoners in overheidsdiensten”, vertelt Henk-Jan Bierling. Dit vraagt volgens hem om een andere benadering, die aansluit bij hun beleving, omgeving en netwerk. “Het is belangrijk dat er maatschappelijke organisaties zijn die niet direct namens de overheid werken, maar die wel een langjarige traditie hebben in het gebied. Organisaties met een goede relatie met de burgers en die hun vertrouwen hebben. Zij kunnen zo een belangrijke brugfunctie vormen tussen bewoners en overheid.”
Zo’n functie vervullen Vitesse Betrokken, de maatschappelijke tak van de voetbalclub Vitesse Arnhem, en AM-Supportteam, een groep jongerenwerkers. Het AM-supportteam is actief op het Stedelijk Gymnasium Arnhem in Presikhaaf, ook een wijk in Arnhem-Oost. Beide organisaties presenteerden zich tijdens het werkbezoek.
Het Nationaal Programma Leefbaarheid & Veiligheid
Arnhem-Oost is één van de twintig stedelijke focusgebieden binnen het Nationaal Programma Leefbaarheid & Veiligheid (NPLV). Het NPLV is een programma binnen de Nationale Woon- en Bouwagenda die minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in 2022 presenteerde. Het programma richt zich op stedelijke gebieden waar de leefbaarheid en veiligheid onder druk staan. Het NPLV pakt problematiek rond wonen, gezondheid, armoede, onderwijs en veiligheid aan, samen met bewoners, lokale partners en overheid.
Vitesse Betrokken: leefsituatie verbeteren met voetbal
Na een welkomstwoord trapten Kevin Janssen en Wim Ludeke van Vitesse Betrokken het werkbezoek af. Het doel van deze organisatie is het verbeteren van de leefsituatie van individuen, groepen of wijken. Hierbij maakt Vitesse Betrokken gebruik van de verbindende kracht die voetbal kan hebben voor bewoners in de wijk.
“Vitesse Betrokken heeft een intrinsieke drive om een verschil te maken voor mensen die dat nodig hebben”, vertelt Wim Oosterveld. “De organisatie heeft heel goed nagedacht over hun aanpak.” Henk Jan vult aan: “Wat mij aansprak is dat ze in hun manier van werken aandacht hebben voor verschillende onderwerpen, zoals school, werk en veiligheid, en daartussen de verbinding proberen te maken.” Vitesse Betrokken kan vraagstukken die spelen bij bewoners vanuit sportactiviteiten een goed vervolg geven en snel schakelen met deskundigen, legt Henk Jan uit. “De integrale gebiedsgerichte aanpak van het NPLV komt zo duidelijk naar voren.”
AM-Supportteam: meer jongeren met een passender schooladvies
Het AM-Supportteam gaf op het Stedelijk Gymnasium Arnhem een presentatie over wat het doet voor Arnhemse jongeren. De jongerenwerkers zorgen voor de verbinding tussen school, thuis en buurt. Ze coachen en begeleiden leerlingen in hun brede (buitenschoolse) ontwikkeling. De jongerenwerkers vertelden dat kinderen uit gezinnen met een lage sociaaleconomische status uit de wijken Presikhaaf en Malburgen, ook in Arnhem-Oost, dankzij hun werk steeds vaker een passender schooladvies krijgen.
Henk Jan: “Ik vond het inspirerend hoe zij jonge talentvolle leerlingen helpen die qua schoolniveau op hun plek zijn op het gymnasium, maar die op sociaal, economisch en cultureel terrein graag hun ervaring en netwerk uitbreiden.” Hij vertelt dat een jongerenwerker van het AM-Supportteam zei: “Ik ben onderdeel van hun leven en daardoor zijn mijn interventies effectief. De jongeren luisteren naar mij en weten dat ik er ben als ze mij nodig hebben.”
Panelgesprek over het financieel beter organiseren van de maatschappelijke hulp
In de wijk Presikhaaf vond een panelgesprek plaats tussen wethouder Cathelijne Bouwkamp, Marjan Hammersma, secretaris-generaal bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en Albert Jan Kruiter, publicist en medeoprichter van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW). Zij spraken onder andere over het financieel beter organiseren van de maatschappelijke hulp. Het gebrek aan structureel geld is een terugkerend thema bij organisaties als Vitesse Betrokken en het AM-Supportteam.
Tijdens het werkbezoek stond de noodzaak van samenwerking centraal, merkt Henk Jan op. “Het kwam heel nadrukkelijk naar voren. Het is een zoektocht naar hoe we het samen beter kunnen organiseren om deze initiatieven langduriger mogelijk te maken.” Bovendien komen in gebieden als Arnhem-Oost regelingen vanuit verschillende overheden samen op huishoudensniveau, vertelt hij. “De vaak meervoudige problematiek van veel van deze huishoudens is niet via één domein of één regeling op te lossen. Dit vraagt om een integrale, langjarige gebiedsgerichte aanpak.”
Het gesprek ging ook over de scheve verdeling van voorzieningen en geld in de stad. Wim vertelt dat de panelleden het er over eens waren dat we moeten zorgen dat de beste voorzieningen in de slechtste wijken staan. “Momenteel is dat andersom, vertelden ze. Als je nu meer investeert in wijken die er minder goed voor staan, dan trek je recht wat eerder scheef is gegroeid. Ze gaven aan dat geld in deze gebieden nodig is, juist bij mensen die niet veel vertrouwen hebben in de overheid.”
“Met alle partijen dat ene lichaam vormen dat het verschil maakt in de wijk”
Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem haakte aan in het slotdeel van het werkbezoek. "Het is zo belangrijk dat we met alle partijen dat ene lichaam vormen dat het verschil maakt in de wijk”, zei hij. Henk Jan vertelt dat de burgemeester een voor hem prachtige samenvatting gaf van wat Vitesse Betrokken, het AM-supportteam en de buurtcentra doen in Arnhem: “Mensen die in je geloven maken altijd het verschil.”
Henk Jan blikt terug op het werkbezoek: “Organisaties als Vitesse Betrokken en de jongerenwerkers van het AM-supportteam slagen erin om de verbinding te leggen tussen de leefwereld van de bewoners en de systemen van de instanties. Het SBSD gaat kijken hoe dit soort organisaties hun aanpak langjarig kunnen uitvoeren. Ook kijken we welke financieringsvormen hierbij passen.” Wim voegt hier nog aan toe: “Er is een hoop te doen en er zijn veel mensen die er zin in hebben”