Krapte op de woningmarkt zorgt ervoor dat meer mensen niet verhuizen, terwijl ze dat wel willen. Met name veel starters en jonge huishoudens kunnen niet de stap maken naar een eerste koopwoning of grotere gezinswoning. Vanwege hoge huren kunnen zij vaak niet sparen voor een koopwoning. Ook komen er minder geschikte woningen vrij door doorstroming. Dat blijkt uit twee nieuwe onderzoeken die dieper ingaan op resultaten van het WoonOnderzoek Nederland (WoON) 2024. Een derde onderzoek laat zien dat sociale samenhang tussen bewoners de leefbaarheid van wijken vergroot.
Beeld: © Rijksoverheid
Het WoON is een groot, langlopend onderzoek dat elke drie jaar de belangrijkste ontwikkelingen op de Nederlandse woningmarkt laat zien. In opdracht van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) is, op basis van de cijfers uit WoON’24, in de zomer van 2025 vervolgonderzoek gedaan naar doorstroming op de woningmarkt, de opkomst van het internationale fenomeen ‘generation rent’ in Nederland en de samenhang tussen sociale verbondenheid en leefbaarheid in wijken.
Doorstroming op de woningmarkt
Onderzoek van RIGO laat zien dat de doorstroming op de Nederlandse woningmarkt de afgelopen periode is gestokt. Mensen die al in een ruime koopwoning zitten, zoals ouderen, willen vaak niet, of niet dringend, verhuizen. Daardoor kunnen vooral jonge mensen, die bijvoorbeeld een gezin willen starten, vaak niet doorstromen naar een woning die bij hun levensfase past. RIGO adviseert daarom om meer woningen te bouwen die aansluiten bij de woonwensen van zowel jongeren als ouderen, zoals driekamerappartementen.
Generation rent
Voor jongeren wordt het steeds moeilijker om een huis te kopen. Dit vanwege snelle prijsstijgingen en omdat ze soms zoveel huur betalen dat sparen voor een koopwoning niet meer lukt. Deze generation rent is te rijk voor sociale huur en heeft te weinig inkomen voor een koophuis en kan daardoor alleen terecht in de duurdere vrije huursector. De TU Delft constateert dat de financiële ongelijkheid tussen deze groep en jonge huishoudens die wel een koophuis kunnen betalen hierdoor toeneemt. De onderzoekers adviseren onder andere, in lijn met het IBO-rapport over de huursector, om ervoor te zorgen dat ook private huur een aantrekkelijk alternatief wordt. Bijvoorbeeld door het aanbod te verhogen, waardoor de woonlasten mogelijk dalen. Ook woningdelen kan uitkomst bieden.
Sociale samenhang en leefbaarheid
Sociale cohesie, de mate waarin mensen zich met elkaar verbonden voelen, wordt vaak gezien als de drijvende motor achter een leefbare, veerkrachtige wijk. Onderzoek van Circusvis en Infact Research bevestigt dat sociale cohesie en leefbaarheid inderdaad sterk samenhangen. In buurten waar sociale samenhang het hardst nodig is, is die er het minst. VRO kan dit volgens de onderzoekers op verschillende manieren voorkomen. Bijvoorbeeld via een hogere kwaliteit van de fysieke ruimte en door te sturen op een goede in- en uitstroom van bewoners.