Buurtschap en ontmoeting door samenspel Park de Stadshoeve en De Kastanjetuin
Er is grote behoefte aan nieuwe woonvormen voor senioren. De Zwolse Kastanjetuin, een meergeneratie- en zorginclusief woonconcept laat zien wat deze meerwaarde kan zijn van innovaties op het gebied van inclusiviteit, ontmoeting en duurzaamheid. Martin Hendriksen (oud-voorzitter van stichting de Stadshoeve) en Dick Koster (Cittanova, bureau voor planontwikkeling) vertellen meer over het buurtschap, ontmoeting en het betekenis geven aan de plek.
Tekst: Annette Duivenvoorden en Anne Heeger (Platform31)
Parklandschap de Stadshoeve
Een gemeente met concrete ambities op wonen-welzijn-zorg, een woonvisie met ruimte voor wooninnovaties en een burgerinitiatief gericht op ontmoetingen in een nieuwbouwwijk. Dat is de context als Hendriksen als bewoner rond 2014 solliciteert op het voorzitterschap van stichting De Stadshoeve; een burgerinitiatief om inwoners uit de wijk van jong tot oud samen te brengen. “De grond die wij huren van de gemeente is een ideale plek voor wandelen, tuinieren, spelen, een dierenweide en een restaurant”, geeft Hendriksen aan. “Ik had het wensbeeld voor deze historische plek om in een weilandje te zitten, kinderen eromheen, kleedje erbij en een biertje. Maar wij waren ook al een paar jaar bezig om een exploitatie van een stadshoeve rond te krijgen. Dat bleef maar lastig.”
Nieuwe kansen ontstaan als wijkwethouder René de Heer de stichting in contact brengt met Cittanova en Ter Steege Bouw, die een meergeneratiewoonconcept hebben ontwikkeld gericht op inclusie en meedoen. De ambities sluiten op elkaar aan en het leidt tot een uitruil van percelen. Ook levert de stichting 1.750 m2 grond in. “Het verbreden van onze blik van stadshoeve naar parkontwikkeling voor de hele wijk, leidde tot een versnelling. Gezamenlijk gingen we voor het inpassen van het buurtschap de Kastanjetuin in Park de Stadshoeve. De wijkmanager en wijkwethouder gaven ons de benodigde steun, vooral in het scheppen van de voorwaarden, zoals de hoogte van de grondprijs en de grondwerkzaamheden. De gemeente Zwolle is echt een voorbeeld hoe je als gemeente een burgerinitiatief en een conceptontwikkelaar ruimte geeft en faciliteert”, aldus Hendriksen.
Buurtschap Waaranders: Meergeneratie en inclusief wonen en werken
De Kastanjetuin is vanuit het Waaranders-woonconcept (meergeneratie, zorginclusief) opgezet. Koster licht toe: “Het idee is een buurt te maken met woningen voor mensen met een beperking, ouderen, gezinnen en alleenstaanden. De bewoners leveren een bijdrage aan de eigen woonomgeving, zoals het onderhoud van groen. Een woonvorm alleen gericht op senioren is in onze ogen te beperkt. Juist meerdere generaties leveren reuring en maken het levensloopbestendig.”
Het project Kastanjetuin omvat 27 nultreden woningen: 11 huur en 16 in de koop. Verder zijn er 21 kleine zorgappartementen voor mensen met een beperking van cliënten van J.P. van der Bent Stichting. Zij kunnen diensten verlenen aan de Stadshoeve. Park de Stadshoeve omvat verschillende tuinen, een speelplek, een dierenweide, een boomgaard en een ontmoetingsplek. Restaurant/ontmoetingsplek De Stadshoeve opende in 2017 al haar deuren en de herinrichting van het park is gaande. Deze zomer krijgen de bewoners de sleutels van hun woningen.
Toevoegen sociale huur
Cittanova en Ter Steege Bouw gingen aanvankelijk uit van een groter aantal koopwoningen, maar de gemeente wilde sociale huur toevoegen aan de woningvoorraad. Samen met de zorgappartementen komen deze in handen van de Zwolse corporatie deltaWonen. De koopwoningen waren in een week tijd verkocht. De inschatting is dat de helft van de kopers gericht is op het concept. De andere helft lijkt gewoonweg een woning te willen. De leeftijd van de kopers ligt tussen de 28 en 75 jaar, maar is gemiddeld tussen de 50 en 60 jaar.
Cittanova blijft nog 2 jaar lang betrokken om het woonconcept te steunen. “Wij willen de achterliggende gedachte van het plan ‘met elkaar, voor elkaar’ ook in stand houden", aldus Koster. "Regelmatig hebben wij overleg met het VvE-bestuur om te gaan kijken naar de positieve ontwikkelingen en verbeterpunten. Daar willen wij ons ook voor inzetten. Ook denken wij aan het uitwerken van ‘tafeltje dekje’, het vieren van verjaardagen of vergaderingen in de Stadshoeve.”
Lessen aan andere initiatiefnemers
Voor andere initiatiefnemers zijn er wel en aantal lessen te trekken. “Zorg dat je met elkaar dezelfde taal spreekt. Dit geldt voor Cittanova, maar ook voor de Stadshoeve met de vele vrijwilligers. Iedereen begrijpt dan wat gaande is . Daarnaast is het goed om opdrachten te formuleren. Daar is ook professionele kennis van een partij als de onze voor nodig”, aldus Koster. Hendriksen vervolgt: “Het aansturen van een vrijwilligersorganisatie vraagt om managementvaardigheden, net als het omgaan met weerstand en focus houden op het doel. Nieuwe partners zoals een nieuwe horecaondernemer moeten aansluiten bij het concept van de Stadshoeve. Nieuwe ideeën moet je even de tijd geven, zoals bij ons de zoutbatterij voor energieopslag. Wees reëel en professioneel in dialoog en neem de tijd om anderen mee te krijgen.”
Beweging zet zich voort
Cittanova is inmiddels in Heerhugowaard bezig met het volgende buurtschap van 136 woningen. Koster: “Wat mij opvalt dat nieuwe locaties voor inclusief wonen voor meerdere generaties maar weinig beschikbaar komen, terwijl dit wel de wens is. Dit zou anders moeten.”
Hendriksen is inmiddels uit het bestuur van de stadshoeve gestapt, omdat hij zelf in de Kastanjetuin gaat wonen. “Als bewoners heb ik toch ander belang”, zegt hij. Hij heeft al plannen voor een vervolg. “Ik zie dat onder de inwoners van Zwolle behoefte is aan een dialoog over het bredere maatschappelijke belangen.” Met de nieuw opgerichte denktank ‘Stichting Hof van Welbevinden’ gaat hij positieve gezondheid, nabuurschap en inclusiviteit in andere netwerken in de wijk uit te dragen. “Ook een grote voetbalvereniging van 2.000 leden komt naar ons toe. Iedereen zit met de vraag: hoe kunnen we alles verbinden?”
Dit verhaal is eerder verschenen op de website van Platform31